SÖĞÜT İLKOKULU GAZETESİ
Çocuğun Hızlı Okuması İçin Ne Yapmalı
Çocuğunuzun hızlı okumasını beklemek hem çocuğunuz hem de kendiniz için haklı bir istek! Çünkü hızlı okuyan çocuklar, daha çok kitabı daha kısa sürede bitirir. Arkadaşlarından hep bir adım önde olur. Okuma hızını artıran çocuk derste okuma görevlerine istekli olur.
Az zaman harcayıp çok şey öğrenir. Çocuğunuz hızlı okumaya başladığında kişisel gelişimi de olumlu etkilenir. Hızlı okuma çocuklarımız için önemli bir yetenektir. Bu yetenek doğuştan gelmez çalışarak kazanılır. Dolayısıyla çocuğun hızlı okuması için ne yapmalı sorusunun cevabı ona kaliteli bir hızlı okuma kursundan eğitim almaktır.
ÇğıııİçıÇğıııİçı
Böylece çok doğru bir yatırım kararı vermiş olursunuz. Hızlı okuma kursları konusunda kararını verdiyseniz öncesinde çocuğunuza hızlı okuma testi yapmalısınız. Testi bir kenara kaydettikten sonra kurs için bir ön hazırlık yapabilirsiniz. Hızlı okuma dersleri almanda önce bu ön hazırlıkları tamamlarsanız çocuklarınız hızlı okuma kurslarında daha hızlı öğrenirler.
Hızlı Okuma Testi
Çocuğunuzun okuma hızını test etmek için evde kendi başınıza ya da internetteki online hızlı okuma testlerinden faydalanabilirsiniz. Sitemizde hızlı okuma testi bulunmaktadır. Onu kullanabilirsiniz. Ya da veli olarak siz çocuğunuzun yaşına uygun bir metin bulun.
Bu metinle ilgili 10 veya 20 soru hazırlayın. Bu soruları okuma metni bittikten sonra çocuğunuza soracak ve anlama oranını ölçeceksiniz. Çünkü hızlı okumak sadece kelimeleri hızlıca okumak değildir. Anlamak da gereklidir.
Anlamak hızlı okumanın yarısıdır . Verdiğiniz metni çocuğunuzun ağzını oynatmadan parmaklarını kullanmadan okumasını isteyiniz. Bir dakika süre tutunuz. Bu bir dakika içinde kaç kelime okuduğunu not ediniz. Ardından hazırladığınız soruları sorunuz. 20 soru hazırladıysanız. Her soru için 5 puan veriniz.
Verilen doğru cevapların toplamı çocuğunuzun anlama oranını belirleyecektir. Belirlediğiniz rakamları not ediniz. Aşağıda anlattığımız teknikleri uygulayarak okuma ve anlama hızınızı artırınız.
Hızlı Okuma Teknikleri - Hızlı Okumak İçin Ne Yapmalı
"Çocuğun Hızlı Okuması İçin Ne Yapmalı?" sorusunun yanıtı, şimdi bahsedeceğimiz hızlı okuma teknikleri ile ilgili bu teknikleri doğru uyguladığınız zamana çoğunuzun hızlı okumaması için hiçbir gerekçe kalmıyor. Ancak aşağıda bahsi geçen hızlı okuma teknikleri hızlı okuma kursları için bir ön hazırlık niteliğindedir. Kesin sonuç almak için hızlı okuma kurslarından destek alınması gerekir.
Çocuklar için Hızlı Okuma Teknikleri
Çok Kitap Okuma: Çocuğunuzun bol bol kitap okumasını sağlamalısınız. Hızlı okuma metinleri kullanarak çocuğunuzun daha da hızlı okuyabilmesi için zemin hazırlamalısınız. Bu okumalar sayesinde pratiği artan ve okuma gücü gelişen çocuk ilerleyen dönemlerde çok daha fazla şeyi sıkılmadan okuyabilecektir.
Kelime Hazinesini Genişletme: Hızlı okumanın en klasik ama en etkili yöntemlerinden biri de kelime hazinesini genişletmektir. Ezberlenmiş anlamı bilinen kelime sayısının artırılması en önemli etkili okuma teknikleri arasında yer alır. Fazla kelime bilen çocuklar bu kelimelerle karşılaştıklarında bu kelimeleri bilmeyen öğrencilere göre çok daha hızlı okurlar.
Sesli okumama, parmak kullanmama : küçüklerimizin en sık yaptığı okuma hataları, metinleri okurken sesli okumaları ve parmakları ile kelimeleri takip etmeleridir. Bu aslında çok yanlış bir tutumdur. Ortadan kaldırılmazsa hem zihin gelişimini yavaşlatır. Hem de bir süre sonra alışkanlık halini alır. Parmak ve ses kullanmak okuma hızınız 3 kat yavaşlatır. Asla yapılmaması gereken bir hatadır.
Okurken Satır Başına Dönmemek: Okuma yapılırken çocuklarımız anlamadıkları yerleri daha iyi anlamak adına satır başlarına dönüp tekrar okumak isterler. Böylece çok daha iyi anlayacaklarını düşünürler. Aslında bu düşünce yanlıştır.
Başa dönme isteği iyi anlamak içindir. Fakat asla geri dönmeyen bir çocuk bir süre sonra hiç dönmeden de anlayabileceğinin farkına varır. O yüzden veliler çocukları ile kitap okurlarken bu hususa çok dikkat etsinler ve onların ne olursa olsun satır başına dönmelerini engellesinler.
Kelime Gruplama: Kelimeleri tek tek değil grup halinde görmelerini sağlayın. Böylece her kelime için ayrı zaman ayırmak yerine 3-4 kelimeyi aynı anda okumak çok daha hızlı ve kolay olacaktır
Sütun okuma, satır okuma: Gruplama yapmayı öğrenen çocuklar, ilerleyen zamanlarda önce satırları ardından birkaç satırı görmeye başlayacaktır. Bu da bir sayfa kitabın 15- 20 saniyede okunması demektir.
ÇğıııİçıÇğıııİçı
Yukarıda bahsettiğimiz hızlı okuma teknikleri henüz 1. Ve 2. Sınıftaki çocuklar için geçerli değildir. Bu yaştaki çocuklarımız için hızlı okuma çalışmaları şöyle yapılmalıdır.
Sınıf çocuğu nasıl hızlı okur?
1. Sınıf, 2. Sınıf ya da 3. Sınıf ilkokulun ilk yıllarında çocuklar okuma konusunda sıkıntı yaşarlar. Bu sorunu aşmalarında en büyük destekçileri anne babaları ve sınıf öğretmenleridir. Bizler anne babalar olarak hem öğretmenimize yardımcı olabiliriz hem de çocuğumuzun daha hızlı okumasını sağlayabiliriz. Bunun için çeşitli oyunlar oynayabiliriz.
1. Hızlı Okuma Oyunları
Tahmin oyunu: bir kelimenin yarısının üstü kapatılır ve çocuktan ne olduğunu tahmin etmesi istenir.
Balık yakalama oyunu: Bu oyun grupla da oynanabilir. Okullar ve sınıflar için oldukça ideal bir oyundur. Bu oyunda balık şeklinde renkli kağıtlara cümleler yazıp onları bir mıknatısa yapıştırıp kutu içine atıyoruz. Ardından bir de olta yapıp ucuna mıknatıs takıyoruz. Bir çocuktan oltayı kutu içine atmasını ve bir balık yakalamasını istiyoruz. Ardından 5 saniye sayıyoruz ve balık üzerindeki yazıyı okumasını istiyoruz. Sadece 5 saniyede balıklar üzerindeki yazıları kimler okuyabilirse onlar kazanıyor.
2. Hızlı Okuma Etkinlikleri
Hızlı okuma yarışmaları: Yarışmalar da rekabet doğuracağız için motive edicidir.
Tekerlemeler: Tekerleme söylemek hem eğlenceli hem de hızlı okumak için son derece faydalıdır.
Şiir okuma: ilkokul çağındaki çocukların okumasını hızlandıran başka bir etken de şiir okumalarıdır. Şiir okumaları hem anlamayı hem de okumayı hızlandırır.
Çocuğun Hızlı Okuması İçin Ne Yapmalı? Diyen Velilere Tavsiyeler
⦁ Çocuklarınıza hızlı okumanın ve kitap okumanın öneminden bahsedin.
⦁ Onların yanında mutlaka kitap okuyun.
⦁ Onlara kitap okumalarını söylemek yerine onlarla birlikte kitap okuyun.
⦁ Onları kitapçılara götürün. Hangi kitapları beğendiklerini sorun ve almak isteyip istemeyeceklerini öğrenin
⦁ 3-4 yaşından itibaren bir dergiye abone olmalarını sağlayın.
⦁ Her gece onlara masal okuyun.
⦁ Öğretmeni ile sürekli diyalog halinde olun
⦁ Başarıalrını ödüllendirin. Onları cesaretlendirin.
⦁ Okuldaki hızlı okuma çalışmalarını takip edin. Bilgi edinin. Tavsiyeler alın.
500 KURUŞ
birgün ali annesinden 500 kuruş ister annesi 500 kuruşu ne yapacaksın diye sorar ali bir yaşlı adama verecem der annesi nerdeymiş bu yaslı adam der ali de şu kosode dondurma satan adam diye cevap verır
ÇOCUKTUM UFACIKTIM
TOP OYNADIM ACIKTIM
BULDUM YERDE BİR ERİK
KAPTI BİR ALA GEYİK
GEYİK KAÇTI ORMANA
BİNDİM BİR AKDOĞANA
DOĞAN YOLU ŞAŞIRDI
KAFDAĞI'NDAN AŞIRDI
ATTI BENİ BİR GÖLE
GÖLDEN ÇIKTIM BİR ÇÖLE
ÇÖLDE BULDUM İZİNİ
KOŞTUM TUTTUM DİZİNİ
GEYİK BENİ GÖRÜNCE
DÜŞTÜ BÜYÜK SEVİNCE
VERDİ BANA BİR ELMA
DEDİ'DİNLENME DURMA
DAĞDAN YÜRÜ KIRDAN GİT
ALTIN KÖŞKE ÇABUK VAR
SENİ BEKLER EZELİ
ORADA DÜNYA GÜZELİ'
BİN YILLIK ÇİLE DOLDU
BUNU DEDİ KAYBOLDU
YEDİM SIRLI ELMAYI
GÖRDÜM GİZLİ DÜNYAYI
GÜNDÜZ OLDU GECELER
AK SAKALLI CÜCELER
KORKUNÇ DEVLER HORTLADI
CİNLER CİRİT OYNADI
Noktalama İşaretleri
1. Nokta 2. Virgül 3. İki Nokta 4. Noktalı Virgül 5. Üç Nokta 6. Soru İşareti 7. Ünlem İşareti 8. Tırnak İşareti 9. Kesme İşareti 10. Yay Ayraç 11. Kısa Çizgi 12. Uzun Çizgi 13. Eğik Çizgi
95495
Duygu ve düşüncelerimizi daha açık ifade etmek, okumayı ve anlamayı kolaylaştırmak amacıyla kullandığımız işaretlere noktalama işaretleri denir. Türkçemizde kullandığımız noktalama işaretleri ve noktalama işaretlerinin işlevleriyle kullanım alanları şu şekildedir:
http://www.dilbilgisi.net/wp-content/uploads/2013/11/Noktalama-Isaretleri-Kavram-Haritasi.jpg
1. Nokta (.)
> Cümlenin sonuna konur.
Örnek(ler)
» Bu sabah çok erken uyandım.
» Türk Dil Kurumu, 1932 yılında kurulmuştur.
> Bazı kısaltmaların sonuna konur.
Örnek(ler)
» Cad. (cadde)
» Alb. (albay)
» İng. (İngilizce)
» Prof. (profesör)
» Dr. (doktor)
» sf. (sıfat)
> Sayılardan sonra, sıra bildirmek için “-ıncı, -inci” ekinin yerine konur.
Örnek(ler)
» Dayımlar bu apartmanın 10. katında oturuyor.
» Bağdat, IV. Murat zamanında fethedildi.
NOT Arka arkaya sıralandıkları için virgülle veya çizgiyle ayrılan rakamlardan yalnızca sonuncu rakamdan sonra nokta konur.
Örnek(ler)
» Törene 5, 6, 7 ve 8. sınıflar katıldı.
> Bir yazının maddelerini gösteren rakam veya harflerden sonra konur.
Örnek(ler)
» 1. I. A. a.
> Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur.
Örnek(ler)
» Ablam 18.08.1988 tarihinde doğmuş.
NOT Tarihlerde ay adları yazıyla da yazılabilir. Bu durumda ay adlarından önce ve sonra nokta kullanılmaz.
Örnek(ler)
» Atatürk 10 Kasım 1938’de vefat etti. (doğru)
» Atatürk 10.Kasım.1938’de vefat etti. (yanlış)
> Saat ve dakika gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur.
Örnek(ler)
» Toplantı yarın 13.30’da başlayacakmış.
» Sınav pazar günü 09.15’te yapılacak
> Bibliyografik künyelerin sonuna konur.
Örnek(ler)
» Cahit Sıtkı TARANCI, Otuz Beş Yaş, Can Yayınları, İstanbul, 1995.
> Dört ve dörtten çok rakamlı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır ve araya nokta konur.
Örnek(ler)
» 745.450, 14.365, 9.400
> Matematikte çarpma işareti yerine kullanılır.
Örnek(ler)
» 9.3 =27
2. Virgül (,)
> Birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelime ve kelime gruplarının arasına konur.
Örnek(ler)
» İki katlı, bahçeli, mavi boyalı bir evleri vardı. cümlesinde virgül, sıfatların arasında kullanılmıştır.
» Herkes fırtınadan, kardan, soğuktan korkar mı? cümlesinde virgül, dolaylı tümleçlerin arasında kullanılmıştır.
> Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur.
Örnek(ler)
» İyilik et komşuna, iyilik gelsin başına.
» Boyalarla oynamış, boyalan yüzüne gözüne bulaştırmıştı.
> Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan ögeleri belirtmek için konur.
Örnek(ler)
» Yaşar, o dar ve patika yollardan geçip yıllar önce terk ettiği köyüne özlem dolu bir şekilde dönüyordu.
> Cümle içinde ara sözleri ve ara cümleleri ayırmak için kullanılır.
Örnek(ler)
» Hiç kimse onun, Tamer’in, suçlu olduğuna inanmıyordu. cümlesine altı çizili bölüm ara sözdür. Bu ara sözün başında ve sonunda virgül kullanılmıştır.
> Tırnak içinde olmayan aktarma cümlelerinden sonra konur.
Örnek(ler)
» Çadırları şu düzlüğe kuralım, dedi.
> Konuşma çizgisinden önce konur.
Örnek(ler)
» Ahmet Usta çırağına, – Evladım 13-14 anahtarı ver, dedi.
> Kendisinden sonraki cümleye bağlı olarak ret, kabul ve teşvik bildiren “hayır, yok, evet, peki, pekâlâ, tamam, olur, hayhay, başüstüne, öyle, haydi, elbette…” gibi kelimelerden sonra konur.
Örnek(ler)
» Olur, bu yıl tarlaya çavdar ekelim.
» Evet, ikimiz de geliyoruz sinemaya.
> Bir kelimenin kendisinden sonra gelen kelime veya kelime gruplarıyla yapı ve anlam bakımından bağlantısı olmadığını göstermek ve anlam karışıklığını önlemek için kullanılır.
Örnek(ler)
» Genç doktorun odasını sordu.
cümlesinde anlam belirsizliği vardır. Çünkü bu cümlede “Doktor mu genç?”yoksa “Genç biri doktorun odasını mı soruyor?” belli değildir. İşte bu belirsizliği gidermek için genç sözcüğünden sonra virgül kullanılır:
» Genç, doktorun odasını sordu.
> Hitap için kullanılan kelimelerden sonra konur.
Örnek(ler)
» Çocuklar, müzeye girerken sırayı bozmayalım.
> Bibliyografik künyelerde yazar, eser, basımevi vb. maddelerden sonra konur.
Örnek(ler)
» Cahit Sıtkı TARANCI, Otuz Beş Yaş, Can Yayınları, İstanbul, 1995.
UYARI Metin içinde ve, veya, yahut bağlaçlarından önce de sonra da virgül konmaz.
Örnek(ler)
» Dört veya beşinci atışında oku hedefe isabet ettirdi.
UYARI Metin içinde tekrarlı bağlaçlardan önce ve sonra virgül konmaz.
Örnek(ler)
» Hem gider hem ağlar.
» Ya kirayı öde ya da dükkânı hemen boşalt.
UYARI İkilemeler arasına virgül konmaz.
Örnek(ler)
» Zaman ağır ağır ilerliyordu. (doğru)
» Zaman ağır, ağır ilerliyordu. (yanlış)
UYARI Şart ekinden (-se / -sa) sonra virgül konmaz.
Örnek(ler)
» Sıkı giyinmezsen dışarı çıkmana izin vermem.
UYARI Cümlede pekiştirme ve bağlama görevinde kullanılar “de / da” bağlacından sonra virgül konmaz.
Örnek(ler)
» Sen razı olmasan da oraya ben de geleceğim.
UYARI Metin içinde zarf-fiil ekleri (-ip, -meden, -ince, -ken, -dikçe, -erek, -diğinde, -meksizin … ) ile oluşturulmuş kelimelerden sonra virgül konmaz.
Örnek(ler)
» Süleyman, yanımızdan koşarak geçti.
» Selam verip odasına geçti.
3. İki Nokta (:)
> Kendisinden sonra örnek verilecek cümlenin sonuna konur.
Örnek(ler)
» Bu zor soruyu sınıfta iki kişi bilmişti: Sibel ve Esma.
> Kendisinden sonra açıklama yapılacak cümlenin sonuna konur.
Örnek(ler)
» Aklın ve bilimin üç büyük düşmanı vardır: Fenalık, cahillik ve tembellik.
> Edebî eserlerdeki karşılıklı konuşmalarda, konuşan kişinin adından sonra konur.
Örnek(ler)
» Hacivat: Hoş geldin sevgili Karagöz’üm!
Karagöz: Hoş bulduk kel kafalı kara üzüm!
> Doğrudan yapılan aktarmalarda, aktarılan söz ya da yazıdan önce konur.
Örnek(ler)
» Yunus şöyle dedi: “Büyüyünce pilot olacağım.”
Bu cümlede başkasından aktarılan bir söz vardır. Bu yüzden aktarılan sözden önce iki nokta kullanılmıştır.
> Genel Ağ (internet) adreslerinde kullanılır.
Örnek(ler)
» http://www.dilbilgisi.net
> Matematikte bölme işareti olarak kullanılır.
Örnek(ler)
» 49:7 = 7
4. Noktalı Virgül (;)
> Cümle içinde virgüllerle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak için konur.
Örnek(ler)
» Erkek çocuklara Fatih, Osman, Murat; kız çocuklara ise Buse, Meryem, Havva adları verilir.
> Ögeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur.
Örnek(ler)
» At ölür, meydan kalır; yiğit ölür, şan kalır.
> Cümleleri birbirine bağlayan “ama, fakat, lâkin, çünkü” gibi bağlaçlardan önce konabilir.
Örnek(ler)
» Konuşuyorum; çünkü gerçekleri siz de bilmelisiniz.
5. Üç Nokta (…)
> Tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur.
Örnek(ler)
» Tepeyi aşınca karşımızda kıpkırmızı gelincik tarlaları…
> Kaba sayıldığı için veya bir başka nedenle açıklanmak istenmeyen kelime ve bölümlerin yerine konur.
Örnek(ler)
» Bu sırrı sadece E… biliyor.
» Kılavuzu karga olanın burnu b…tan kurtulmaz.
> Alıntılarda başta, ortada ve sonda alınmayan kelime veya bölümlerin yerine konur.
Örnek(ler)
» …
Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım.
Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım!
…
Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar,
“Medeniyet!” dediğin tek dişi kalmış canavar?
…
> Sözün bir yerde kesilerek geri kalan bölümün okuyucunun hayal dünyasına bırakıldığını göstermek veya ifadeye güç katmak için konur.
Örnek(ler)
» Sana uğurlar olsun… Ayrılıyor yolumuz!
> Karşılıklı konuşmalarda, yeterli olmayan, eksik bırakılan cevaplarda kullanılır.
Örnek(ler)
» — Kimsin?
— Ali.
— Hangi Ali?
— …
— Sen misin, Ali usta?
— Benim!
> Ünlem ve seslenmelerde anlatımı pekiştirmek için konur.
Örnek(ler)
» Annesi onu bir bakışta tanıdı:
— Osman…
UYARI Üç nokta yerine iki veya daha çok nokta kullanılmaz.
UYARI Ünlem ve soru işaretinden sonra üç nokta yerine iki nokta konulması yeterlidir.
Örnek(ler)
» Nasıl da akşam oldu?..
6. Soru İşareti (?)
> Soru bildiren cümle veya sözlerin sonuna konur.
Örnek(ler)
» Affedersiniz, Üsküdar’a nasıl gidebilirim?
» Söylediklerimi anladınız mı?
> Soru bildiren ancak soru eki veya sözü içermeyen cümlelerin sonuna konur.
Örnek(ler)
» Gümrükteki memur başını kaldırdı:
— Adınız?
> Bilinmeyen, kesin olmayan veya şüpheyle karşılanan yer, tarih vb. durumlar için kullanılır.
Örnek(ler)
» Yunus Emre (Doğum yeri: ?) → (bilinmeyen)
» 1496 (?) yılında doğan Fuzuli… → (kesin olmayan)
» Dün akşam 5 saat (?) ders çalışmış. → (şüpheyle karşılanan)
NOT Soru ifadesi taşıyan sıralı ve bağlı cümlelerde soru işareti en sona konur.
Örnek(ler)
» Yemeği mutfakta mı yiyelim, balkonda mı?
UYARI Metin içinde “mı/mi” eki, cümleye zaman anlamı katıyorsa cümle sonuna soru işareti konmaz.
Örnek(ler)
» Hava karardı mı eve gideriz.
7. Ünlem İşareti (!)
> Sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşma gibi duyguları anlatan cümlelerin sonuna konur.
Örnek(ler)
» Su ne kadar da soğuk!
» Ne mutlu sizin gibilere!
> Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra konur.
Örnek(ler)
» Dikkat et! Üzerine çamur sıçramasın.
» Ey Türk gençliği!
NOT Ünlem işareti, seslenme ve hitap sözlerinden hemen sonra konulabileceği gibi cümlenin sonuna da konabilir.
Örnek(ler)
» Eyvah! Yine geç kaldım.
Eyvah, yine geç kaldım!
NOT Alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırılmak istenen sözden hemen sonra yay ayraç içinde ünlem işareti kullanılır.
Örnek(ler)
» Kendi hâlinde biriymiş (!) kimsenin işine burnunu sokmazmış (!)
8. Tırnak İşareti (” “)
> Başka bir kimseden veya yazıdan olduğu gibi aktarılan sözler tırnak içine alınır.
Örnek(ler)
» Peyami Safa: “Kendimize uygun eserler okuruz.“ der.
NOT Tırnak içindeki alıntının sonunda bulunan işaret (nokta, soru işareti, ünlem işareti vb.) tırnak içinde kalır. Tırnaktan sonra cümle devam ediyorsa tırnak kapatılır ve cümle küçük harfle devam eder.
Örnek(ler)
» Andre Gide: “Yazmaya başlayınca en zor şey samimi olmaktır.“ diyor.
> Özel olarak belirtilmek istenen sözler tırnak içine alınır.
Örnek(ler)
» En yakınımız bile olsa “kaldırım“a “tretuvar“ diyene kızsak, “yer ayırtmak“ yerine “rezerve etme“yi kullananları affetmesek…
> Cümle içerisinde kitapların ve yazıların adları ve başlıkları tırnak içine alınır.
Örnek(ler)
» Bu sıralar Fazıl Hüsnü Dağlarca’nın “Dört Kanatlı Kuş“ adlı şiir kitabım okuyorum.
UYARI Tırnak içine alınan sözlerden sonra kesme işareti kullanılmaz.
Örnek(ler)
» Necip Fazıl’ın “Çile“sini okudunuz mu?
9. Kesme İşareti (‘)
> Özel isimlere getirilen iyelik, durum ve bildirme ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
Örnek(ler)
» Elif Şafak‘ta, Cüneyt Arkın‘a → (Kişi adları, soyadları ve takma adlar)
» Dünya‘nın, Mars‘a → (Gök bilimiyle ilgili adlar)
» Çırağan Sarayı‘nın, Çanakkale Şehitleri Anıtı‘na → (Saray, köşk, han, kale, köprü, anıt vb. adları)
» Kaplumbağa Terbiyecisi‘nde, Kaşağı‘yı → (Kitap, dergi, gazete ve sanat eseri adları)
» Karabaş‘a, Minnoş‘u → (Hayvanlara verilen özel adlar)
» Cumhuriyet Dönemi‘nde, Orta Çağ‘ın → (Akım, çağ ve dönem adları)
UYARI Özel adlara getirilen yapım ekleri, çokluk eki (-lar, -ler) ve bunlardan sonra gelen diğer ekler kesmeyle ayrılmaz.
Örnek(ler)
» Türklük, Ahmetler, Hristiyanlıktan, Avrupalılaşmak, Aydınlı, Atatürkçülüğün…
UYARI Kurum, kuruluş, kurul ve iş yeri adlarına gelen ekler kesmeyle ayrılmaz.
Örnek(ler)
» Türk Tarih Kurumuna, Et Balık Kurumunda
> Kişi adlarından sonra gelen saygı sözlerine getirilen ekleri ayırmak için konur.
Örnek(ler)
» Fatma Hanım‘a, îdris Bey‘i
> Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için konur.
Örnek(ler)
» ABD‘de kasırga, hayatı felce uğrattı.
» Bu film, TV‘de ilk kez yayınlanıyor.
UYARI Sonunda nokta bulunan kısaltmalarla üs işaretli kısaltmalar kesmeyle ayrılmaz. Bu tür kısaltmalarda ek noktadan ve üs işaretinden sonra, kelimenin ve üs işaretinin okunuşuna uygun olarak yazılır.
Örnek(ler)
» vb.leri, Alm.yı, cm²e (santimetre kareye)
> Sayılara getirilen ekleri ayırmak için konur.
Örnek(ler)
» Üniversiteden 1993‘te mezun olmuş.
» İsterseniz 8‘inci kata çıkalım.
> Şiirde veya konuşma sırasında seslerin ölçü ve söyleyiş gereği düştüğünü göstermek için kesme işareti kullanılır.
Örnek(ler)
» Güzelliğin on par’etmez
Bu bendeki aşk olmasa (Âşık Veysel)
» N‘oldu da geri döndünüz?
> Bir ek veya harften sonra gelen ekleri ayırmak için konur.
Örnek(ler)
» a‘dan z‘ye kadar, -lık‘la türetilmiş sözcükler
NOT Özel adlar için yay ayraç (parantez) içinde bir açıklama yapıldığında kesme işareti yay ayraçtan önce kullanılır.
Örnek(ler)
» Yunus Emre’nin (1240?-1320), Yakup Kadri’nin (Karaosmanoğlu)
10. Yay Ayraç (Parantez) (( ))
> Cümlenin yapısıyla doğrudan doğruya ilgisi olmayan açıklamalar için kullanılır.
Örnek(ler)
» Bu beldenin ormanlarını (Aslında orman demeye de bin şahit gerek.) yok olmaktan kurtarmalıyız.
NOT Yay ayraç içinde bulunan özel isimler ve yargı bildiren anlatımlar büyük harfle başlar ve sonuna uygun noktalama işareti getirilir.
» Tiyatro eserlerinde ve senaryolarda konuşanın hareketlerini, durumunu açıklamak ve göstermek için kullanılır.
Örnek(ler)
» Yaşlı kadın — (Ağır adımlarla yaklaştı.) Evladım, bana yardım eder misin?
> Alıntıların aktarıldığı eseri veya yazarı göstermek için kullanılır.
Örnek(ler)
» Ne hasta bekler sabahı
Ne taze ölüyü mezar
Ne de şeytan bir günahı
Seni beklediğim kadar
(Necip Fazıl KISAKÜREK)
> Yabancı sözcüklerin okunuşu yay ayraç içerisinde gösterilir.
Örnek(ler)
» Shakespeare (Şekspir) tiyatro yazarıdır.
> Cümle içerisinde bir sözcüğün eş anlamlısı verildiğinde kullanılır.
Örnek(ler)
» Şairler teşbih (benzetme) sanatına çok başvurur.
UYARI Özel veya cins isme ait ek, ayraçtan önce yazılır.
Örnek(ler)
» Cahit Sıtkı Tarancı’nın (1910 – 1954) bazı şiirlerini ezbere biliyorum..
> Bir söze alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırmak için kullanılan ünlem işareti yay ayraç içine alınır.
Örnek(ler)
» Adam, çok zeki (!) olduğunu söylüyor..
> Bir bilginin şüpheyle karşılandığını veya kesin olmadığını göstermek için kullanılan soru işareti yay ayraç içine alınır.
Örnek(ler)
» 1496 (?) yılında doğan Fuzuli…
11. Kısa Çizgi (-)
> Satıra sığmayan sözcükler bölünürken satır sonuna konur.
Örnek(ler)
» Soğuktan mı titriyordum, yoksa heyecandan, üzüntüden mi bilmem. Havuzun suyu bulanık. Kanepe–
lerde kimseler yok.
> Ara sözleri ve ara cümleleri ayırmak için kullanılır.
Örnek(ler)
» Vatanını –Türkiye’yi– çok özlemişti.
> Dil bilgisinde kökleri ve ekleri ayırmak için konur.
Örnek(ler)
» mor–ar–t–acak–lar–mış
» yol–cu–lar
> Fiil kök ve gövdelerini göstermek için kullanılır.
Örnek(ler)
» oyna–, ağlat–, bekle–
> Eklerin başına konur.
Örnek(ler)
» Bu cümlede –de eki farklı bir işlevde kullanılmış.
> Heceleri göstermek için kullanılır.
Örnek(ler)
» du–var–da–ki
» ak-şam-le-yin
> Kelimeler veya sayılar arasında “-den…-a, ve, ile, ila, arasında” anlamlarını vermek için kullanılır.
Örnek(ler)
» 2013–2014 eğitim–öğretim yılı,
» Fenerbahçe–Galatasaray karşılaşması
» Türkçe–Fransızca Sözlük
UYARI Cümle içinde sayı adlarının yinelenmesinde araya kısa çizgi konmaz.
Örnek(ler)
» On on beş dakika önce üç beş kişi buraya geldi.
> Sıfırdan küçük değerleri göstermek için kullanılır.
Örnek(ler)
» –2 °C
> Matematikte çıkarma işareti olarak kullanılır.
Örnek(ler)
» 50–20=30
12. Uzun Çizgi (—)
> Yazıda satır başına alınan konuşmaları göstermek için kullanılır. Buna konuşma çizgisi de denir.
Örnek(ler)
» Beyza sordu:
— Herkes ekmek parası için çalışıyor da fırıncılar niçin çalışıyor?
NOT Oyunlarda uzun çizgi konuşanın adından sonra da konabilir.
Örnek(ler)
» Sıtkı Bey — Kaleyi kurtarmak için daha güzel bir çare var. Gerçekten ölecek adam ister.
İslam Bey — Ben daha ölmedim. (Namık Kemal)
UYARI Konuşmalar tırnak içinde verildiğinde uzun çizgi kullanılmaz.
Örnek(ler)
» Sitem dolu bir ses tonuyla seslendi: “Niçin bizimle gelmedin?”
13. Eğik Çizgi (/)
> Yan yana yazılması gereken durumlarda mısraların arasına konur.
Örnek(ler)
» Korkma! Sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak / Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak / O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak / O benimdir, o benim milletimindir ancak. (Mehmet Akif Ersoy)
> Adres yazarken apartman numarası ile daire numarası arasına ve semt ile şehir arasına konur.
Örnek(ler)
» Merdiven Sokağı No.: 34 / 3 Ladik / SAMSUN
> Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur.
Örnek(ler)
» 13/12/2013, 29/10/2023
> Dil bilgisinde eklerin farklı biçimlerini göstermek için kullanılır.
Örnek(ler)
» -dık/-dik, -maz/-mez
> Genel Ağ (internet) adreslerinde kullanılır.
Örnek(ler)
> Matematikte bölme işareti olarak kullanılır.
Örnek(ler)
» 100/5 = 20
Çocuğun Hızlı Okuması İçin Ne Yapmalı
Çocuğunuzun hızlı okumasını beklemek hem çocuğunuz hem de kendiniz için haklı bir istek! Çünkü hızlı okuyan çocuklar, daha çok kitabı daha kısa sürede bitirir. Arkadaşlarından hep bir adım önde olur. Okuma hızını artıran çocuk derste okuma görevlerine istekli olur.
Az zaman harcayıp çok şey öğrenir. Çocuğunuz hızlı okumaya başladığında kişisel gelişimi de olumlu etkilenir. Hızlı okuma çocuklarımız için önemli bir yetenektir. Bu yetenek doğuştan gelmez çalışarak kazanılır. Dolayısıyla çocuğun hızlı okuması için ne yapmalı sorusunun cevabı ona kaliteli bir hızlı okuma kursundan eğitim almaktır.
ÇğıııİçıÇğıııİçı
Böylece çok doğru bir yatırım kararı vermiş olursunuz. Hızlı okuma kursları konusunda kararını verdiyseniz öncesinde çocuğunuza hızlı okuma testi yapmalısınız. Testi bir kenara kaydettikten sonra kurs için bir ön hazırlık yapabilirsiniz. Hızlı okuma dersleri almanda önce bu ön hazırlıkları tamamlarsanız çocuklarınız hızlı okuma kurslarında daha hızlı öğrenirler.
Hızlı Okuma Testi
Çocuğunuzun okuma hızını test etmek için evde kendi başınıza ya da internetteki online hızlı okuma testlerinden faydalanabilirsiniz. Sitemizde hızlı okuma testi bulunmaktadır. Onu kullanabilirsiniz. Ya da veli olarak siz çocuğunuzun yaşına uygun bir metin bulun.
Bu metinle ilgili 10 veya 20 soru hazırlayın. Bu soruları okuma metni bittikten sonra çocuğunuza soracak ve anlama oranını ölçeceksiniz. Çünkü hızlı okumak sadece kelimeleri hızlıca okumak değildir. Anlamak da gereklidir.
Anlamak hızlı okumanın yarısıdır . Verdiğiniz metni çocuğunuzun ağzını oynatmadan parmaklarını kullanmadan okumasını isteyiniz. Bir dakika süre tutunuz. Bu bir dakika içinde kaç kelime okuduğunu not ediniz. Ardından hazırladığınız soruları sorunuz. 20 soru hazırladıysanız. Her soru için 5 puan veriniz.
Verilen doğru cevapların toplamı çocuğunuzun anlama oranını belirleyecektir. Belirlediğiniz rakamları not ediniz. Aşağıda anlattığımız teknikleri uygulayarak okuma ve anlama hızınızı artırınız.
Hızlı Okuma Teknikleri - Hızlı Okumak İçin Ne Yapmalı
"Çocuğun Hızlı Okuması İçin Ne Yapmalı?" sorusunun yanıtı, şimdi bahsedeceğimiz hızlı okuma teknikleri ile ilgili bu teknikleri doğru uyguladığınız zamana çoğunuzun hızlı okumaması için hiçbir gerekçe kalmıyor. Ancak aşağıda bahsi geçen hızlı okuma teknikleri hızlı okuma kursları için bir ön hazırlık niteliğindedir. Kesin sonuç almak için hızlı okuma kurslarından destek alınması gerekir.
Çocuklar için Hızlı Okuma Teknikleri
Çok Kitap Okuma: Çocuğunuzun bol bol kitap okumasını sağlamalısınız. Hızlı okuma metinleri kullanarak çocuğunuzun daha da hızlı okuyabilmesi için zemin hazırlamalısınız. Bu okumalar sayesinde pratiği artan ve okuma gücü gelişen çocuk ilerleyen dönemlerde çok daha fazla şeyi sıkılmadan okuyabilecektir.
Kelime Hazinesini Genişletme: Hızlı okumanın en klasik ama en etkili yöntemlerinden biri de kelime hazinesini genişletmektir. Ezberlenmiş anlamı bilinen kelime sayısının artırılması en önemli etkili okuma teknikleri arasında yer alır. Fazla kelime bilen çocuklar bu kelimelerle karşılaştıklarında bu kelimeleri bilmeyen öğrencilere göre çok daha hızlı okurlar.
Sesli okumama, parmak kullanmama : küçüklerimizin en sık yaptığı okuma hataları, metinleri okurken sesli okumaları ve parmakları ile kelimeleri takip etmeleridir. Bu aslında çok yanlış bir tutumdur. Ortadan kaldırılmazsa hem zihin gelişimini yavaşlatır. Hem de bir süre sonra alışkanlık halini alır. Parmak ve ses kullanmak okuma hızınız 3 kat yavaşlatır. Asla yapılmaması gereken bir hatadır.
Okurken Satır Başına Dönmemek: Okuma yapılırken çocuklarımız anlamadıkları yerleri daha iyi anlamak adına satır başlarına dönüp tekrar okumak isterler. Böylece çok daha iyi anlayacaklarını düşünürler. Aslında bu düşünce yanlıştır.
Başa dönme isteği iyi anlamak içindir. Fakat asla geri dönmeyen bir çocuk bir süre sonra hiç dönmeden de anlayabileceğinin farkına varır. O yüzden veliler çocukları ile kitap okurlarken bu hususa çok dikkat etsinler ve onların ne olursa olsun satır başına dönmelerini engellesinler.
Kelime Gruplama: Kelimeleri tek tek değil grup halinde görmelerini sağlayın. Böylece her kelime için ayrı zaman ayırmak yerine 3-4 kelimeyi aynı anda okumak çok daha hızlı ve kolay olacaktır
Sütun okuma, satır okuma: Gruplama yapmayı öğrenen çocuklar, ilerleyen zamanlarda önce satırları ardından birkaç satırı görmeye başlayacaktır. Bu da bir sayfa kitabın 15- 20 saniyede okunması demektir.
ÇğıııİçıÇğıııİçı
Yukarıda bahsettiğimiz hızlı okuma teknikleri henüz 1. Ve 2. Sınıftaki çocuklar için geçerli değildir. Bu yaştaki çocuklarımız için hızlı okuma çalışmaları şöyle yapılmalıdır.
Sınıf çocuğu nasıl hızlı okur?
1. Sınıf, 2. Sınıf ya da 3. Sınıf ilkokulun ilk yıllarında çocuklar okuma konusunda sıkıntı yaşarlar. Bu sorunu aşmalarında en büyük destekçileri anne babaları ve sınıf öğretmenleridir. Bizler anne babalar olarak hem öğretmenimize yardımcı olabiliriz hem de çocuğumuzun daha hızlı okumasını sağlayabiliriz. Bunun için çeşitli oyunlar oynayabiliriz.
1. Hızlı Okuma Oyunları
Tahmin oyunu: bir kelimenin yarısının üstü kapatılır ve çocuktan ne olduğunu tahmin etmesi istenir.
Balık yakalama oyunu: Bu oyun grupla da oynanabilir. Okullar ve sınıflar için oldukça ideal bir oyundur. Bu oyunda balık şeklinde renkli kağıtlara cümleler yazıp onları bir mıknatısa yapıştırıp kutu içine atıyoruz. Ardından bir de olta yapıp ucuna mıknatıs takıyoruz. Bir çocuktan oltayı kutu içine atmasını ve bir balık yakalamasını istiyoruz. Ardından 5 saniye sayıyoruz ve balık üzerindeki yazıyı okumasını istiyoruz. Sadece 5 saniyede balıklar üzerindeki yazıları kimler okuyabilirse onlar kazanıyor.
2. Hızlı Okuma Etkinlikleri
Hızlı okuma yarışmaları: Yarışmalar da rekabet doğuracağız için motive edicidir.
Tekerlemeler: Tekerleme söylemek hem eğlenceli hem de hızlı okumak için son derece faydalıdır.
Şiir okuma: ilkokul çağındaki çocukların okumasını hızlandıran başka bir etken de şiir okumalarıdır. Şiir okumaları hem anlamayı hem de okumayı hızlandırır.
Çocuğun Hızlı Okuması İçin Ne Yapmalı? Diyen Velilere Tavsiyeler
⦁ Çocuklarınıza hızlı okumanın ve kitap okumanın öneminden bahsedin.
⦁ Onların yanında mutlaka kitap okuyun.
⦁ Onlara kitap okumalarını söylemek yerine onlarla birlikte kitap okuyun.
⦁ Onları kitapçılara götürün. Hangi kitapları beğendiklerini sorun ve almak isteyip istemeyeceklerini öğrenin
⦁ 3-4 yaşından itibaren bir dergiye abone olmalarını sağlayın.
⦁ Her gece onlara masal okuyun.
⦁ Öğretmeni ile sürekli diyalog halinde olun
⦁ Başarıalrını ödüllendirin. Onları cesaretlendirin.
⦁ Okuldaki hızlı okuma çalışmalarını takip edin. Bilgi edinin. Tavsiyeler alın.
500 KURUŞ
birgün ali annesinden 500 kuruş ister annesi 500 kuruşu ne yapacaksın diye sorar ali bir yaşlı adama verecem der annesi nerdeymiş bu yaslı adam der ali de şu kosode dondurma satan adam diye cevap verır
ÇOCUKTUM UFACIKTIM
TOP OYNADIM ACIKTIM
BULDUM YERDE BİR ERİK
KAPTI BİR ALA GEYİK
GEYİK KAÇTI ORMANA
BİNDİM BİR AKDOĞANA
DOĞAN YOLU ŞAŞIRDI
KAFDAĞI'NDAN AŞIRDI
ATTI BENİ BİR GÖLE
GÖLDEN ÇIKTIM BİR ÇÖLE
ÇÖLDE BULDUM İZİNİ
KOŞTUM TUTTUM DİZİNİ
GEYİK BENİ GÖRÜNCE
DÜŞTÜ BÜYÜK SEVİNCE
VERDİ BANA BİR ELMA
DEDİ'DİNLENME DURMA
DAĞDAN YÜRÜ KIRDAN GİT
ALTIN KÖŞKE ÇABUK VAR
SENİ BEKLER EZELİ
ORADA DÜNYA GÜZELİ'
BİN YILLIK ÇİLE DOLDU
BUNU DEDİ KAYBOLDU
YEDİM SIRLI ELMAYI
GÖRDÜM GİZLİ DÜNYAYI
GÜNDÜZ OLDU GECELER
AK SAKALLI CÜCELER
KORKUNÇ DEVLER HORTLADI
CİNLER CİRİT OYNADI
Noktalama İşaretleri
1. Nokta 2. Virgül 3. İki Nokta 4. Noktalı Virgül 5. Üç Nokta 6. Soru İşareti 7. Ünlem İşareti 8. Tırnak İşareti 9. Kesme İşareti 10. Yay Ayraç 11. Kısa Çizgi 12. Uzun Çizgi 13. Eğik Çizgi
95495
Duygu ve düşüncelerimizi daha açık ifade etmek, okumayı ve anlamayı kolaylaştırmak amacıyla kullandığımız işaretlere noktalama işaretleri denir. Türkçemizde kullandığımız noktalama işaretleri ve noktalama işaretlerinin işlevleriyle kullanım alanları şu şekildedir:
http://www.dilbilgisi.net/wp-content/uploads/2013/11/Noktalama-Isaretleri-Kavram-Haritasi.jpg
1. Nokta (.)
> Cümlenin sonuna konur.
Örnek(ler)
» Bu sabah çok erken uyandım.
» Türk Dil Kurumu, 1932 yılında kurulmuştur.
> Bazı kısaltmaların sonuna konur.
Örnek(ler)
» Cad. (cadde)
» Alb. (albay)
» İng. (İngilizce)
» Prof. (profesör)
» Dr. (doktor)
» sf. (sıfat)
> Sayılardan sonra, sıra bildirmek için “-ıncı, -inci” ekinin yerine konur.
Örnek(ler)
» Dayımlar bu apartmanın 10. katında oturuyor.
» Bağdat, IV. Murat zamanında fethedildi.
NOT Arka arkaya sıralandıkları için virgülle veya çizgiyle ayrılan rakamlardan yalnızca sonuncu rakamdan sonra nokta konur.
Örnek(ler)
» Törene 5, 6, 7 ve 8. sınıflar katıldı.
> Bir yazının maddelerini gösteren rakam veya harflerden sonra konur.
Örnek(ler)
» 1. I. A. a.
> Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur.
Örnek(ler)
» Ablam 18.08.1988 tarihinde doğmuş.
NOT Tarihlerde ay adları yazıyla da yazılabilir. Bu durumda ay adlarından önce ve sonra nokta kullanılmaz.
Örnek(ler)
» Atatürk 10 Kasım 1938’de vefat etti. (doğru)
» Atatürk 10.Kasım.1938’de vefat etti. (yanlış)
> Saat ve dakika gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur.
Örnek(ler)
» Toplantı yarın 13.30’da başlayacakmış.
» Sınav pazar günü 09.15’te yapılacak
> Bibliyografik künyelerin sonuna konur.
Örnek(ler)
» Cahit Sıtkı TARANCI, Otuz Beş Yaş, Can Yayınları, İstanbul, 1995.
> Dört ve dörtten çok rakamlı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır ve araya nokta konur.
Örnek(ler)
» 745.450, 14.365, 9.400
> Matematikte çarpma işareti yerine kullanılır.
Örnek(ler)
» 9.3 =27
2. Virgül (,)
> Birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelime ve kelime gruplarının arasına konur.
Örnek(ler)
» İki katlı, bahçeli, mavi boyalı bir evleri vardı. cümlesinde virgül, sıfatların arasında kullanılmıştır.
» Herkes fırtınadan, kardan, soğuktan korkar mı? cümlesinde virgül, dolaylı tümleçlerin arasında kullanılmıştır.
> Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur.
Örnek(ler)
» İyilik et komşuna, iyilik gelsin başına.
» Boyalarla oynamış, boyalan yüzüne gözüne bulaştırmıştı.
> Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan ögeleri belirtmek için konur.
Örnek(ler)
» Yaşar, o dar ve patika yollardan geçip yıllar önce terk ettiği köyüne özlem dolu bir şekilde dönüyordu.
> Cümle içinde ara sözleri ve ara cümleleri ayırmak için kullanılır.
Örnek(ler)
» Hiç kimse onun, Tamer’in, suçlu olduğuna inanmıyordu. cümlesine altı çizili bölüm ara sözdür. Bu ara sözün başında ve sonunda virgül kullanılmıştır.
> Tırnak içinde olmayan aktarma cümlelerinden sonra konur.
Örnek(ler)
» Çadırları şu düzlüğe kuralım, dedi.
> Konuşma çizgisinden önce konur.
Örnek(ler)
» Ahmet Usta çırağına, – Evladım 13-14 anahtarı ver, dedi.
> Kendisinden sonraki cümleye bağlı olarak ret, kabul ve teşvik bildiren “hayır, yok, evet, peki, pekâlâ, tamam, olur, hayhay, başüstüne, öyle, haydi, elbette…” gibi kelimelerden sonra konur.
Örnek(ler)
» Olur, bu yıl tarlaya çavdar ekelim.
» Evet, ikimiz de geliyoruz sinemaya.
> Bir kelimenin kendisinden sonra gelen kelime veya kelime gruplarıyla yapı ve anlam bakımından bağlantısı olmadığını göstermek ve anlam karışıklığını önlemek için kullanılır.
Örnek(ler)
» Genç doktorun odasını sordu.
cümlesinde anlam belirsizliği vardır. Çünkü bu cümlede “Doktor mu genç?”yoksa “Genç biri doktorun odasını mı soruyor?” belli değildir. İşte bu belirsizliği gidermek için genç sözcüğünden sonra virgül kullanılır:
» Genç, doktorun odasını sordu.
> Hitap için kullanılan kelimelerden sonra konur.
Örnek(ler)
» Çocuklar, müzeye girerken sırayı bozmayalım.
> Bibliyografik künyelerde yazar, eser, basımevi vb. maddelerden sonra konur.
Örnek(ler)
» Cahit Sıtkı TARANCI, Otuz Beş Yaş, Can Yayınları, İstanbul, 1995.
UYARI Metin içinde ve, veya, yahut bağlaçlarından önce de sonra da virgül konmaz.
Örnek(ler)
» Dört veya beşinci atışında oku hedefe isabet ettirdi.
UYARI Metin içinde tekrarlı bağlaçlardan önce ve sonra virgül konmaz.
Örnek(ler)
» Hem gider hem ağlar.
» Ya kirayı öde ya da dükkânı hemen boşalt.
UYARI İkilemeler arasına virgül konmaz.
Örnek(ler)
» Zaman ağır ağır ilerliyordu. (doğru)
» Zaman ağır, ağır ilerliyordu. (yanlış)
UYARI Şart ekinden (-se / -sa) sonra virgül konmaz.
Örnek(ler)
» Sıkı giyinmezsen dışarı çıkmana izin vermem.
UYARI Cümlede pekiştirme ve bağlama görevinde kullanılar “de / da” bağlacından sonra virgül konmaz.
Örnek(ler)
» Sen razı olmasan da oraya ben de geleceğim.
UYARI Metin içinde zarf-fiil ekleri (-ip, -meden, -ince, -ken, -dikçe, -erek, -diğinde, -meksizin … ) ile oluşturulmuş kelimelerden sonra virgül konmaz.
Örnek(ler)
» Süleyman, yanımızdan koşarak geçti.
» Selam verip odasına geçti.
3. İki Nokta (:)
> Kendisinden sonra örnek verilecek cümlenin sonuna konur.
Örnek(ler)
» Bu zor soruyu sınıfta iki kişi bilmişti: Sibel ve Esma.
> Kendisinden sonra açıklama yapılacak cümlenin sonuna konur.
Örnek(ler)
» Aklın ve bilimin üç büyük düşmanı vardır: Fenalık, cahillik ve tembellik.
> Edebî eserlerdeki karşılıklı konuşmalarda, konuşan kişinin adından sonra konur.
Örnek(ler)
» Hacivat: Hoş geldin sevgili Karagöz’üm!
Karagöz: Hoş bulduk kel kafalı kara üzüm!
> Doğrudan yapılan aktarmalarda, aktarılan söz ya da yazıdan önce konur.
Örnek(ler)
» Yunus şöyle dedi: “Büyüyünce pilot olacağım.”
Bu cümlede başkasından aktarılan bir söz vardır. Bu yüzden aktarılan sözden önce iki nokta kullanılmıştır.
> Genel Ağ (internet) adreslerinde kullanılır.
Örnek(ler)
» http://www.dilbilgisi.net
> Matematikte bölme işareti olarak kullanılır.
Örnek(ler)
» 49:7 = 7
4. Noktalı Virgül (;)
> Cümle içinde virgüllerle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak için konur.
Örnek(ler)
» Erkek çocuklara Fatih, Osman, Murat; kız çocuklara ise Buse, Meryem, Havva adları verilir.
> Ögeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur.
Örnek(ler)
» At ölür, meydan kalır; yiğit ölür, şan kalır.
> Cümleleri birbirine bağlayan “ama, fakat, lâkin, çünkü” gibi bağlaçlardan önce konabilir.
Örnek(ler)
» Konuşuyorum; çünkü gerçekleri siz de bilmelisiniz.
5. Üç Nokta (…)
> Tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur.
Örnek(ler)
» Tepeyi aşınca karşımızda kıpkırmızı gelincik tarlaları…
> Kaba sayıldığı için veya bir başka nedenle açıklanmak istenmeyen kelime ve bölümlerin yerine konur.
Örnek(ler)
» Bu sırrı sadece E… biliyor.
» Kılavuzu karga olanın burnu b…tan kurtulmaz.
> Alıntılarda başta, ortada ve sonda alınmayan kelime veya bölümlerin yerine konur.
Örnek(ler)
» …
Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım.
Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım!
…
Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar,
“Medeniyet!” dediğin tek dişi kalmış canavar?
…
> Sözün bir yerde kesilerek geri kalan bölümün okuyucunun hayal dünyasına bırakıldığını göstermek veya ifadeye güç katmak için konur.
Örnek(ler)
» Sana uğurlar olsun… Ayrılıyor yolumuz!
> Karşılıklı konuşmalarda, yeterli olmayan, eksik bırakılan cevaplarda kullanılır.
Örnek(ler)
» — Kimsin?
— Ali.
— Hangi Ali?
— …
— Sen misin, Ali usta?
— Benim!
> Ünlem ve seslenmelerde anlatımı pekiştirmek için konur.
Örnek(ler)
» Annesi onu bir bakışta tanıdı:
— Osman…
UYARI Üç nokta yerine iki veya daha çok nokta kullanılmaz.
UYARI Ünlem ve soru işaretinden sonra üç nokta yerine iki nokta konulması yeterlidir.
Örnek(ler)
» Nasıl da akşam oldu?..
6. Soru İşareti (?)
> Soru bildiren cümle veya sözlerin sonuna konur.
Örnek(ler)
» Affedersiniz, Üsküdar’a nasıl gidebilirim?
» Söylediklerimi anladınız mı?
> Soru bildiren ancak soru eki veya sözü içermeyen cümlelerin sonuna konur.
Örnek(ler)
» Gümrükteki memur başını kaldırdı:
— Adınız?
> Bilinmeyen, kesin olmayan veya şüpheyle karşılanan yer, tarih vb. durumlar için kullanılır.
Örnek(ler)
» Yunus Emre (Doğum yeri: ?) → (bilinmeyen)
» 1496 (?) yılında doğan Fuzuli… → (kesin olmayan)
» Dün akşam 5 saat (?) ders çalışmış. → (şüpheyle karşılanan)
NOT Soru ifadesi taşıyan sıralı ve bağlı cümlelerde soru işareti en sona konur.
Örnek(ler)
» Yemeği mutfakta mı yiyelim, balkonda mı?
UYARI Metin içinde “mı/mi” eki, cümleye zaman anlamı katıyorsa cümle sonuna soru işareti konmaz.
Örnek(ler)
» Hava karardı mı eve gideriz.
7. Ünlem İşareti (!)
> Sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşma gibi duyguları anlatan cümlelerin sonuna konur.
Örnek(ler)
» Su ne kadar da soğuk!
» Ne mutlu sizin gibilere!
> Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra konur.
Örnek(ler)
» Dikkat et! Üzerine çamur sıçramasın.
» Ey Türk gençliği!
NOT Ünlem işareti, seslenme ve hitap sözlerinden hemen sonra konulabileceği gibi cümlenin sonuna da konabilir.
Örnek(ler)
» Eyvah! Yine geç kaldım.
Eyvah, yine geç kaldım!
NOT Alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırılmak istenen sözden hemen sonra yay ayraç içinde ünlem işareti kullanılır.
Örnek(ler)
» Kendi hâlinde biriymiş (!) kimsenin işine burnunu sokmazmış (!)
8. Tırnak İşareti (” “)
> Başka bir kimseden veya yazıdan olduğu gibi aktarılan sözler tırnak içine alınır.
Örnek(ler)
» Peyami Safa: “Kendimize uygun eserler okuruz.“ der.
NOT Tırnak içindeki alıntının sonunda bulunan işaret (nokta, soru işareti, ünlem işareti vb.) tırnak içinde kalır. Tırnaktan sonra cümle devam ediyorsa tırnak kapatılır ve cümle küçük harfle devam eder.
Örnek(ler)
» Andre Gide: “Yazmaya başlayınca en zor şey samimi olmaktır.“ diyor.
> Özel olarak belirtilmek istenen sözler tırnak içine alınır.
Örnek(ler)
» En yakınımız bile olsa “kaldırım“a “tretuvar“ diyene kızsak, “yer ayırtmak“ yerine “rezerve etme“yi kullananları affetmesek…
> Cümle içerisinde kitapların ve yazıların adları ve başlıkları tırnak içine alınır.
Örnek(ler)
» Bu sıralar Fazıl Hüsnü Dağlarca’nın “Dört Kanatlı Kuş“ adlı şiir kitabım okuyorum.
UYARI Tırnak içine alınan sözlerden sonra kesme işareti kullanılmaz.
Örnek(ler)
» Necip Fazıl’ın “Çile“sini okudunuz mu?
9. Kesme İşareti (‘)
> Özel isimlere getirilen iyelik, durum ve bildirme ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
Örnek(ler)
» Elif Şafak‘ta, Cüneyt Arkın‘a → (Kişi adları, soyadları ve takma adlar)
» Dünya‘nın, Mars‘a → (Gök bilimiyle ilgili adlar)
» Çırağan Sarayı‘nın, Çanakkale Şehitleri Anıtı‘na → (Saray, köşk, han, kale, köprü, anıt vb. adları)
» Kaplumbağa Terbiyecisi‘nde, Kaşağı‘yı → (Kitap, dergi, gazete ve sanat eseri adları)
» Karabaş‘a, Minnoş‘u → (Hayvanlara verilen özel adlar)
» Cumhuriyet Dönemi‘nde, Orta Çağ‘ın → (Akım, çağ ve dönem adları)
UYARI Özel adlara getirilen yapım ekleri, çokluk eki (-lar, -ler) ve bunlardan sonra gelen diğer ekler kesmeyle ayrılmaz.
Örnek(ler)
» Türklük, Ahmetler, Hristiyanlıktan, Avrupalılaşmak, Aydınlı, Atatürkçülüğün…
UYARI Kurum, kuruluş, kurul ve iş yeri adlarına gelen ekler kesmeyle ayrılmaz.
Örnek(ler)
» Türk Tarih Kurumuna, Et Balık Kurumunda
> Kişi adlarından sonra gelen saygı sözlerine getirilen ekleri ayırmak için konur.
Örnek(ler)
» Fatma Hanım‘a, îdris Bey‘i
> Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için konur.
Örnek(ler)
» ABD‘de kasırga, hayatı felce uğrattı.
» Bu film, TV‘de ilk kez yayınlanıyor.
UYARI Sonunda nokta bulunan kısaltmalarla üs işaretli kısaltmalar kesmeyle ayrılmaz. Bu tür kısaltmalarda ek noktadan ve üs işaretinden sonra, kelimenin ve üs işaretinin okunuşuna uygun olarak yazılır.
Örnek(ler)
» vb.leri, Alm.yı, cm²e (santimetre kareye)
> Sayılara getirilen ekleri ayırmak için konur.
Örnek(ler)
» Üniversiteden 1993‘te mezun olmuş.
» İsterseniz 8‘inci kata çıkalım.
> Şiirde veya konuşma sırasında seslerin ölçü ve söyleyiş gereği düştüğünü göstermek için kesme işareti kullanılır.
Örnek(ler)
» Güzelliğin on par’etmez
Bu bendeki aşk olmasa (Âşık Veysel)
» N‘oldu da geri döndünüz?
> Bir ek veya harften sonra gelen ekleri ayırmak için konur.
Örnek(ler)
» a‘dan z‘ye kadar, -lık‘la türetilmiş sözcükler
NOT Özel adlar için yay ayraç (parantez) içinde bir açıklama yapıldığında kesme işareti yay ayraçtan önce kullanılır.
Örnek(ler)
» Yunus Emre’nin (1240?-1320), Yakup Kadri’nin (Karaosmanoğlu)
10. Yay Ayraç (Parantez) (( ))
> Cümlenin yapısıyla doğrudan doğruya ilgisi olmayan açıklamalar için kullanılır.
Örnek(ler)
» Bu beldenin ormanlarını (Aslında orman demeye de bin şahit gerek.) yok olmaktan kurtarmalıyız.
NOT Yay ayraç içinde bulunan özel isimler ve yargı bildiren anlatımlar büyük harfle başlar ve sonuna uygun noktalama işareti getirilir.
» Tiyatro eserlerinde ve senaryolarda konuşanın hareketlerini, durumunu açıklamak ve göstermek için kullanılır.
Örnek(ler)
» Yaşlı kadın — (Ağır adımlarla yaklaştı.) Evladım, bana yardım eder misin?
> Alıntıların aktarıldığı eseri veya yazarı göstermek için kullanılır.
Örnek(ler)
» Ne hasta bekler sabahı
Ne taze ölüyü mezar
Ne de şeytan bir günahı
Seni beklediğim kadar
(Necip Fazıl KISAKÜREK)
> Yabancı sözcüklerin okunuşu yay ayraç içerisinde gösterilir.
Örnek(ler)
» Shakespeare (Şekspir) tiyatro yazarıdır.
> Cümle içerisinde bir sözcüğün eş anlamlısı verildiğinde kullanılır.
Örnek(ler)
» Şairler teşbih (benzetme) sanatına çok başvurur.
UYARI Özel veya cins isme ait ek, ayraçtan önce yazılır.
Örnek(ler)
» Cahit Sıtkı Tarancı’nın (1910 – 1954) bazı şiirlerini ezbere biliyorum..
> Bir söze alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırmak için kullanılan ünlem işareti yay ayraç içine alınır.
Örnek(ler)
» Adam, çok zeki (!) olduğunu söylüyor..
> Bir bilginin şüpheyle karşılandığını veya kesin olmadığını göstermek için kullanılan soru işareti yay ayraç içine alınır.
Örnek(ler)
» 1496 (?) yılında doğan Fuzuli…
11. Kısa Çizgi (-)
> Satıra sığmayan sözcükler bölünürken satır sonuna konur.
Örnek(ler)
» Soğuktan mı titriyordum, yoksa heyecandan, üzüntüden mi bilmem. Havuzun suyu bulanık. Kanepe–
lerde kimseler yok.
> Ara sözleri ve ara cümleleri ayırmak için kullanılır.
Örnek(ler)
» Vatanını –Türkiye’yi– çok özlemişti.
> Dil bilgisinde kökleri ve ekleri ayırmak için konur.
Örnek(ler)
» mor–ar–t–acak–lar–mış
» yol–cu–lar
> Fiil kök ve gövdelerini göstermek için kullanılır.
Örnek(ler)
» oyna–, ağlat–, bekle–
> Eklerin başına konur.
Örnek(ler)
» Bu cümlede –de eki farklı bir işlevde kullanılmış.
> Heceleri göstermek için kullanılır.
Örnek(ler)
» du–var–da–ki
» ak-şam-le-yin
> Kelimeler veya sayılar arasında “-den…-a, ve, ile, ila, arasında” anlamlarını vermek için kullanılır.
Örnek(ler)
» 2013–2014 eğitim–öğretim yılı,
» Fenerbahçe–Galatasaray karşılaşması
» Türkçe–Fransızca Sözlük
UYARI Cümle içinde sayı adlarının yinelenmesinde araya kısa çizgi konmaz.
Örnek(ler)
» On on beş dakika önce üç beş kişi buraya geldi.
> Sıfırdan küçük değerleri göstermek için kullanılır.
Örnek(ler)
» –2 °C
> Matematikte çıkarma işareti olarak kullanılır.
Örnek(ler)
» 50–20=30
12. Uzun Çizgi (—)
> Yazıda satır başına alınan konuşmaları göstermek için kullanılır. Buna konuşma çizgisi de denir.
Örnek(ler)
» Beyza sordu:
— Herkes ekmek parası için çalışıyor da fırıncılar niçin çalışıyor?
NOT Oyunlarda uzun çizgi konuşanın adından sonra da konabilir.
Örnek(ler)
» Sıtkı Bey — Kaleyi kurtarmak için daha güzel bir çare var. Gerçekten ölecek adam ister.
İslam Bey — Ben daha ölmedim. (Namık Kemal)
UYARI Konuşmalar tırnak içinde verildiğinde uzun çizgi kullanılmaz.
Örnek(ler)
» Sitem dolu bir ses tonuyla seslendi: “Niçin bizimle gelmedin?”
13. Eğik Çizgi (/)
> Yan yana yazılması gereken durumlarda mısraların arasına konur.
Örnek(ler)
» Korkma! Sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak / Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak / O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak / O benimdir, o benim milletimindir ancak. (Mehmet Akif Ersoy)
> Adres yazarken apartman numarası ile daire numarası arasına ve semt ile şehir arasına konur.
Örnek(ler)
» Merdiven Sokağı No.: 34 / 3 Ladik / SAMSUN
> Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur.
Örnek(ler)
» 13/12/2013, 29/10/2023
> Dil bilgisinde eklerin farklı biçimlerini göstermek için kullanılır.
Örnek(ler)
» -dık/-dik, -maz/-mez
> Genel Ağ (internet) adreslerinde kullanılır.
Örnek(ler)
> Matematikte bölme işareti olarak kullanılır.
Örnek(ler)
» 100/5 = 20
Yorumlar
Yorum Gönder